معنی اصطلاح حد تام ،‌ حد ناقص ، رسم تام ، رسم ناقص یعنی چه؟

 
 
  1. هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» می‌گویند؛ مانند این‌که در تعریف انسان بگویند: «انسان حیوان ناطق است» که تمام اجزای ماهیت او از جنس و فصل قریب را بیان نموده است.
  2. اگر تعریف نتواند تمام اجزای ماهیت را برساند، ولی بعضی از آن اجزا که مشخص کنندۀ محدوده و حد و مرز آن مفهوم است را بیان کند، مانند این‌که بگویند: «انسان شیئی ناطق است»، در این صورت به این تعریف «حد ناقص» می‌گویند.
  3. «رسم تامّ» تعریفى است که از «جنس قریب» و «عرض خاصّ» تشکیل شود؛ مانند تعریف انسان به: «حیوان ضاحک»، یا «حیوان کاتب»، یا «حیوان متمدّن». و مانند تعریف مثلث به: «شکلى که مجموع زوایاى آن مساوى دو قائمه باشد».
  4. «رسم ناقص» تعریفى است که از انضمام «جنس بعید» با «عرض خاصّ»، یا انضمام «عرض عامّ» با «عرض خاصّ» حاصل شود؛ مانند تعریف انسان به: «جسم ضاحک»، یا «جوهر ضاحک»، یا «جسم نامى کاتب»، یا «رونده ضاحک».

بعضى هم رسم ناقص را عبارت از رسمى‏ دانسته‌‏اند که معرّف را تنها از بعضى امور مغایر ممتاز سازد. و بعضى دیگر برآنند که رسم ناقص آن است که در آن تنها به ذکر عرضیّات اکتفا شود.

منبع:islamquest.net

☀️ مذهبی
اشتراک در
اطلاع از
0 نظر
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها