معنی اصطلاح بیت المال یعنی چه؟

در متون دینی، عنوان «بیت المال» اصطلاحى عام است که شامل تمام درآمدهاى عمومى مسلمانان می‌شود که اختیار آن در تصرّف حکومت اسلامى است. از رهگذر نگرشى فراگیر به روایات، روشن می‌شود که درآمدهاى بیت المال به دو گونه مصرف می‌شدند:

الف) مصارف عمومى با عنوان معیّن؛ مانند کمک به فقیران، ناتوانان، خانواده‌هاى شهدا، پرداختىِ کارگزاران بیت المال، قاضیان، لشکریان، هزینه‌هاى آموزش و بهداشت، پرداخت بدهى وامداران، دیه‌هاى کُشتگانِ بدون پردازنده دیه، مخارج عمرانى و … .

ب) تقسیم مقدار افزون؛ یعنى پس از آن‌که هزینه تمام فعالیت‌های مرتبط با حکومت، پرداخت می‌شد، مقدار باقیمانده را به صورت مساوی میان همه مسلمانان تقسیم می‌نمودند.

گفتنی است که از نظر اسلام، توزیع صحیح بیت المال بر دو پایه اصلى استوار است:

یکی رعایت عدالت در تقسیم بیت المال، و دیگر،  دربند نکشیدن و انبار نکردن اموال و حقوق همگانى و هزینه کردن آن. البته این نه به معنای آن است که لزوما دریافتی تمام افراد و اقشار کاملا مساوی باشد و نه معنایش آن است که هیچ برنامه‌ریزی برای موارد اضطراری انجام نشود؛ چون به هر حال ذخیره‌ی مقداری از بیت المال برای نیازهای ضروری و غیر پیش‌بینی شده، امری عقلانی و پسندیده است.

منبع:islamquest.net