معنی برده ، کنیز ، برده‌داری یعنی چه؟
«برده» و یا «عبد» به افرادی گفته می‌شد که در زمان‌های گذشته و در جنگ‌ها، طرف‌های درگیر جنگ از سربازان طرف مقابل به عنوان اسیر و غنیمت جنگی گرفته و یا افرادی آنان را از مناطق دورافتاده گردآوری کرده و در سرزمین‌های دیگر به فروش می‌رساندند. به بردگان زن، «کنیز» یا «امه» گفته می‌شد.
احکامى که در قرآن برای بردگان ذکر شده است؛ مانند احکام ازدواج با بردگان، محرمیت با بردگان، مکاتبه(قرارداد براى آزادى بردگان) و…، اصل وجود بردگى را در زمان پیامبر(ص) و صدر اسلام اثبات می‌کند، اما این بدان معنا نیست که اسلام ابداع کننده‌ی بردگى باشد؛ چرا که اولا: اسلام به سرنوشت دردناک بردگان در گذشته به عنوان یک معضل بزرگ اجتماعی نگریسته. ثانیا: اسلام براى آزادى بردگان طرح‌های بسیار دقیق و حساب شده‌‌ای ارائه کرده است؛ زیرا گاه نیمى از افراد جامعه را بردگان تشکیل می‌دادند که نه کسب و کار مستقلى داشتند، و نه وسیلهاى براى ادامه‌ی زندگى. اگر اسلام با یک فرمان عمومى دستور می‌داد همه‌ی بردگان را آزاد کنند، یا بیشتر آنها از بین می‌رفتند و یا این جمعیت عظیم بی‌‌کار و گرسنه‌‌ای که محرومیت به آنها فشار آورده به همه جا حملهور می‌‌شدند و درگیرى و خونریزى به راه انداخته، و نظم جامعه را مختل می‌‌کردند. و یا به کشور و قبیله‌ی خود بازمی‌گشتند و تجدید قوا کرده و دوباره علیه مسلمانان جنگ به راه می‌انداختند. ثالثا: جواز گرفتن اسیر جنگی به عنوان برده ابزاری بود برای تبادل اسرا در برابر دشمن مهاجم.
با این وجود، دین اسلام برای از بین بردن برده‌داری، طرح و برنامه‌ی حساب‌شده‌ای وضع کرد تا اینان به تدریج آزاد شده و همزمان جذب جامعه شوند. برنامه‌هایی؛ مانند بستن سرچشمههاى بردگى، گشودن دریچه‌ی آزادى، احیاى شخصیت بردگان، رفتار انسانى با بردگان، و اعلام انسانفروشى به عنوان بدترین کار.
گفتنی است که پیشوایان دین اسلام اگر برده یا بردگانی در اختیار داشتند، در قالب همین برنامه‌ی حساب شده و حکیمانه بود و معاشرت آنان با بردگان به گونه‌‌ای بود که در بسیاری از موارد وقتی برده‌‌ای را آزاد می‌‌کردند، آن برده حاضر نمی‌‌شد محل خدمت خود را ترک کند.
برای برده، نام‌های گوناگونی وجود داشت: عبد، رقبه، مملوک و …
منبع:islamquest.net